دفاع از بی‌ارزش‌ترین پول ملی دنیا!

پایگاه رهنما:

چند روز پیش یک استاد فلسفه برایم کلیپی را فرستاد که در آن نشان داده شده‌ بود ریال ایران، بی‌ارزش‌ترین پول دنیاست. او پرسید ماجرا چیست!؟ آیا درست است؟ این یعنی ما ضعیف‌ترین اقتصاد دنیا هستیم؟ یکی‌دو روز پس از آن یک دوستی که دانشجوی پزشکی است، یک نمودار فرستاد که در آن نشان داده‌شده بود که ریال ایران، بی‌ارزش‌ترین پول دنیاست و پرسید: «چرا اینقدر وضع اقتصاد ما خراب است!؟» این دو پرسش –خصوصاً وقتی از سوی افراد تحصیل‌کرده مطرح شدند- در ذهن نگارنده سوال سومی را ایجاد کردند و آن اینکه چرا جامعه‌ی ما و حتی فرهیختگان ما، تا این حد سوالات ابتدایی اقتصادی دارند!؟ هر اقتصادخوانده‌ای می‌داند نباید ارزش اسمی پول ملی را نمادی از ضعف اقتصادی آن کشور در نظر گرفت. حتی مقداری تامل نشان می‌دهد که امکان ندارد اقتصاد ایران از اقتصادهایی مانند افغانستان، اتیوپی، سومالی و ... بدتر باشد! این دیگر با چشم غیرمسلح هم روشن است. گویا پاسخ سوال سوم این است که دانش اقتصاد، تبدیل به دانش عمومی ما ایرانیان نشده است. به همین خاطر، در این یادداشت به زبان ساده در مورد مفهوم «ارزش اسمی پول ملی» توضیح داده می‌شود و روشن خواهد شد که ریال اصلاً آن‌طور که به‌نظر می‌رسد بی‌ارزش نیست!

• افغانستان، ایران، آمریکا!

ارزش اسمی پول ملی یعنی آن چیزی که روی پول نوشته شده. مثلاً اکنون هر هزار تومان ما برابر با 20 افغانی افغانستان است! هزار کجا و 20 کجا. همین مقایسه در وهله‌ی اول نشان می‌دهد که ما چقدر اقتصاد ضعیفی داریم! اما دقیق‌تر که می‌شویم، می‌بینیم مثلاً حقوق یک معلم در افغانستان در سال 1397 بین 6 تا 11 هزار افغانی است؛ یعنی معادل 28 هزار تومان تا 523 هزار تومان به پول ایران. این در حالی است که حقوق یک معلم در ایران در سال 1397 بین 1 میلیون و 500 هزار تومان تا 2 میلیون تومان بود. بنابراین مهم نیست که ارزش یک افغانی نزدیک به 500 ریال است. مهم آن است که بدانیم دریافتی و حقوق افراد چقدر است. در نسبت بین حقوق و ارزش پول ملی است که قدرت خرید معنا پیدا می‌کند. این ادعا که قدرت خرید ما از همه‌ی کشورهای دنیا بدتر است، همانقدر مضحک است که بگوییم دریافتی یک معلم در ایران از دریافتی معلم‌ها در همه‌جای دنیا بیشتر است! مهم نیست یک معلم در ایران مثلاً سالانه 90 میلیون تومان درآمد دارد ولی یک معلم در آمریکا 50 هزار دلار؛ یعنی مهم نیست که 90 میلیون از 50 هزار خیلی بزرگ‌تر است. باید ببینیم آن 90 میلیون با توجه به قیمت‌ها در ایران چقدر قدرت خرید ایجاد می‌کند و آن 50 هزار دلار در آمریکا چقدر.

• بهتر از 112 کشور

بنابراین نه اینکه عدد درآمد سرانه در ایران از همه جا بالاتر است، مهم است و نه اینکه ارزش اسمی پول ملی ما پایین‌ترین در دنیاست! مهم این است که بدانیم قدرت خرید مردم ما به‌طور متوسط در دنیا چه رتبه‌ای دارد. بر اساس آمارهای بانک جهانی، ایران در سال 2020 میلادی در شاخص قدرت خرید سرانه رتبه‌ی 85م دنیا را از میان 197 کشور کسب کرده است؛ یعنی اگر جهان را به دو نیمه تقسیم کنیم، ما در نیمه‌ی بالایی قرار داریم و به‌طور میانگین، قدرت خرید مردم در 112 کشور از ما ایرانیان کمتر است. این نشان می‌دهد که بی‌ارزش‌ترین پول دنیا، چندان هم بی‌ارزش نیست و توانسته قدرت خرید ایرانیان را از 112 کشور بالاتر نگه‌ دارد. این یعنی چه!؟ یعنی اگر چه ارزش ریال از ارزش پول ملی 197 کشور کمتر است اما درآمد مردم ما به ریال، به اندازه‌ای هست که بتونیم با حقوقمان، کالاها و خدماتی را بخریم که مردم 112 کشور پایین‌تر از ما، توان تهیه‌اش را ندارند. جالب آنکه برآوردهای صندوق بین‌المللی پول نشان می‌دهد که قدرت خرید سرانه در ایران، تا سال 2027 بالاتر هم خواهد رفت.

• مقایسه با نیکاراگوئه

نتیجه آنکه ارزش اسمی پول ملی، تعیین کننده‌ی وضعیت رفاه مردم ما نیست. بسیاری از کشورها بوده‌اند که در چهل سال اخیر، صفرهای پوشان را حذف کردند. همین امروز اگر ما 4 صفر را از پول ملی‌مان حذف کنیم، ارزش پول ملی‌مان از 81 کشور جهان بهتر می‌شود و تقریباً معادل ارزش پول ملی نیکاراگوئه خواهد شد. این در حالی است که قدرت خرید مردم نیکاراگوئه هم‌اکنون بر اساس آمارهای بانک جهانی، به‌طور متوسط یک‌سوم قدرت خرید ایرانیان است. ترکیه در سال 2005 شش صفر را از لیر خود حذف کرده بود. اتفاقاً اکنون تورم ترکیه از ایران بیشتر است. بنابراین اگر ما هم سال 2005 چهار صفر را از پول ملی حذف می‌کردیم –اگر چه تورم داریم- اما به هر حال ارزش پول ملی‌مان رتبه‌ی بدی در میان پول‌های ملی نداشت. بنابراین باید توجه داشته باشیم که بی‌ارزش‌ترین پول ملی دنیا، آن‌طور که سیاسی‌کارهای ضد انقلاب تبلیغ می‌کنند بی‌ارزش نیست! البته باید کشور به‌فکر حذف صفرها نیز باشد اما بهتر است این اقدام پس از مهار تورم و رسیدن آن به زیر 20 درصد رخ دهد.